TRİYAK’IN SAĞLAMLIK KONTROLÜ ve UÇLARININ TESBİTİ (15)

DENEYİN AMACI         : Triyak’ ın AVOmetre ile sağlamlık kontrolünü yapar ve uçlarının bulunmasını bilir.

TEORİK BİLGİLER       : Triyak iki adet tristörün birbirine ters olarak paralel bağlanmasıyla oluşan elektronik devre elemanıdır. Çift yönlü akım geçirir.

Tablo incelendiğinde Geyt’ e A2 ile aynı polarite de gerilim uygulandığında en iyi verim alınmaktadır. Triyak’ ın iletime geçebilmesi için A2 — A1 arasına DC gerilim uygulandığında geyt ucunun kısa süreli bir kez tetiklenmesi yeterlidir.

    Triyak ölçümünde Analog ölçü aleti kullanılması tercih edilir. Ölçüm sırasında A2 — A1 arası iki yönlü çok yüksek direnç gösterir. (ölçü aletinin ibresi sapmaz). A ile G arası ise iki yönlü düşük direnç gösterir. Örnek ölçüm tablosu aşağıda verilmiştir.

Tablodaki verilere göre A1 - G arası iki yönlü 150 Ω direnç göstermiştir. Diğer uçlar kendi arasında ölçüldüğünde çok yüksek direnç ölçülmüştür.(Ölçü aleti değer göstermemiştir) Tablodaki ölçüm sonucuna göre değer göstermeyen uçlar dışındaki uç A2’dir. Diğer uçlardan biri A1 ve diğeri G 'dir. Ancak hangisinin A1 ya da G olduğu belli değildir. Bu uçların kesin tespiti kataloglardan ya da ölçü aleti ile deneme yanılma yoluyla bulunur.

Triyak ‘ın salamlık kontrolü: Analog AVOmetre ohm kademesine alınır. Ölçü aletinin bir ucu A2’ye diğer ucu A1’e tutulur. Bu durumda ölçü aleti değer göstermez. Bir an için A2 - G arası kısa devre yapılıp açılır. Ölçü aletinin ibresi sapar. düşük direnç gösterir. Hatta kısa devre gibi olur. ( Eğer Triyak iletime geçmediyse geriye kalan diğer uç A1 olarak kabul edilerek işlem tekrarlanır).

Ölçü aleti uçları değiştirilerek A2 - A1’e tekrar tutulur. Ölçü aleti değer göstermez. Bir an için A2 - G arası kısa devre yapılarak açılır. Ölçü aletinin ibresi sapar. Bu durumda triyak iletime geçmiştir. Uçlardan birinin teması kesilip tekrar aynı yere değdirildiğinde triyak’ ın iletkenliği sona erer. Çünkü akım kesilmiştir.

DENEY BAĞLANTI ŞEMASI:

DENEYDE KULLANILAN ALETLER:

1-Triyak ( TIC206, BT134 )

2-Analog AVOmetre

DENEYİN YAPILIŞI                  :

1- Ölçeceğiniz triyak’ ın bacaklarını rasgele numaralandırınız. Şeklini Tablo- 1 ‘in yanına çiziniz.

2- Analog AVOmetreyi ohm konumuna (örneğin xl kademesine ) alınız.

3- Tablo- 1 ‘i dolduracak şekilde ayakları karşılıklı olarak ölçünüz, tabloya kaydediniz.

4- Tablodaki değerlere göre triyakın ayak isimlerini tablonun altına yazınız. (Tabloya göre A2 ucu kesin; diğerlerinden hangisinin G veya A1 olduğu tahminidir)

5- Belirlediğiniz ayaklara göre ohmmetrenin eksi probu triyak’ ın A1’ine. (+) probu A2’sine tutunuz. Ohmmetre bir değer göstermeyecektir. A2 ile G arası bir an için kısa devre yapıp, açınız. Triyak iletime geçecek ve ohmmetre uçları kısa devre gibi değer gösterecektir. ( Eğer triyak iletime geçmediyse A1 ile G ters olabilir. A ile G uçlarını değiştiriniz. İşlemi tekrarlayınız. Triyak yine iletime geçmiyor ise tetikleme akımı yetersiz geliyordur. Bu durumda ölçü aletinin pilini yenileyiniz veya ölçü aleti kademesini kontrol ederek xl kademesinde değilse xl kademesine alınız)

6- Ohmmetrenin artı probunu A1’ e; eksi probunu A2’ye temas ettirerek. A2 - G arasını kısa süreli kısa devre yapınız. Triyak’ ın iletime geçtiğini görünüz.

GÖZLEM TABLOSU                 :

SORULAR                    :

1- AC gerilimde kullanılan triyak yerine tristör takılırsa devre nasıl etkilenir?

2- Doğrultma devresinde kullanılan tristör yerine triyak kullanılırsa devre nasıl etkilenir?

3- Sağlamlık kontrolü sırasında ölçmekte olduğunuz sağlam eleman tek yönlü tetikleniyorsa yorumunuz nasıl olur?

4- Tristör ile triyak arasındaki farklar nelerdir?

5- Triyak uçlarına AC gerilim uygulandığında geyt ucunu bir kez tetiklemek yeterlimidir? Neden?